Nghệ thuật là một nét đặc trưng không thể thiếu, giúp phản ánh lại một phần hoặc toàn bộ cuộc sống với đa dạng loại hình, trong đó có hài kịch. Đây là một trong những thể loại kịch mang lại cho người xem nhiều tiếng cười, hoặc cũng có thể châm biếm, đả kích những thói xấu của xã hội đương thời. Cùng tìm hiểu xem loại hình nghệ thuật này có gì thú vị nhé.
Hài kịch là gì?
Hài kịch theo nghĩa phổ biến được xem là một thể loại nghệ thuật hư cấu với nội dung đề cập tới các các diễn ngôn hoặc bất cứ tác phẩm nào nhằm mục đích mang lại tiếng cười hoặc đôi khi là đả kích, châm biếm nhưng thói xấu trong xã hội. Thường thì các vở kịch cười được biểu diễn tại sân khấu, trên truyền hình, sách vở hoặc ở bất cứ phương tiện giải trí nào khác.
Nguồn gốc ra đời của hài kịch
Các vở kịch hài có nguồn gốc được bắt đầu từ thời Hy Lạp cổ đại và được xác định là thuộc nền dân chủ Aten. Khi đó, những tác phẩm châm biếm chính trị được các nhà thơ truyện tranh viết ra nhưng lại mang tiếng cười đã được trình diễn tại nhà hát nhằm đả kích dư luận của các cử tri.
Các thể loại hài kịch trên sân Hy Lạp có thể được ví như buổi biểu diễn ấn tượng mà các nhóm trong xã hội với nhau thể hiện những cuộc xung đột thú vị. Tiêu biểu thời đó là Northrop Frye với 2 phe đối lập là Hiệp hội Thanh niên và Hiệp hội Người già. Vở kịch tái hiện lại cuộc đấu tranh của một thanh niên bất lực với những quy ước xã hội.
Trong cuộc đấu tranh này, anh thanh niên được hiểu là đã bị quyền lực xã hội hạn chế những tự do ngôn luận. Chính vì thế, anh không còn lựa chọn nào khác là sử dụng những tình tiết gây ra sự trớ trêu kịch tính để mang lại tiếng cười, đồng thời châm biếm chính trị một cách tinh tế.
Hài kịch có phải là tác phẩm sân khấu không?
Các tác phẩm kịch hài đã và đang được lưu truyền một cách sâu rộng trên toàn thế giới hiện nay, được xem là một loại hình nghệ thuật biểu diễn. Bởi các tác phẩm này sử dụng ngôn ngữ thể hiện là cơ thể, tiếng nói cũng như sự có mặt của diễn viên hài để trình diễn trước công chúng. Và, đã có Nghị định quy định một loại hình nghệ thuật chính là một tác phẩm sân khấu.
Và, có thể nói, tác phẩm hài kịch ngay từ khi ra đời đã được bảo hộ quyền tác giả nhờ có một dạng vật chất nhất định và trở thành loại hình phổ biến trong nghệ thuật sân khấu. Với kịch hài, tác giả sẽ không cần phải thực hiện các thủ tục đăng ký bản quyền bởi đã được thể hiện rõ ràng bằng chính nhân vật trong tác phẩm.
Phân loại các thể loại hài kịch
Không chỉ đơn giản là một loại hình nghệ thuật mang lại tiếng cười nữa mà tác phẩm kịch hài còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc bên trong tùy theo từng thể loại khác nhau. Hiện nay, hài kịch được chia thành những thể loại chính sau đây:
Hài kịch khôi hài
Đây là thể loại phổ biến nhất và còn có thể gọi là kịch bông đùa với tác dụng giải trí một cách lành mạnh, đồng thời cũng chứa những ý nghĩa giáo dục nhẹ nhàng nhưng vẫn không kém phần sâu sắc và thấm thía. Khôi hài mang lại cho con người một thế giới tươi vui và thêm phần sống động nhưng cũng giúp sửa sang lại những sai sót trong cuộc sống thường ngày.
Hài kịch khôi hài vẫn là một thể loại nghệ thuật với nhiệm vụ cao cả là giúp con người hoàn thiện nhân cách của mình bằng việc giáo dục một cách nhẹ nhàng và đầy tính nghệ thuật. Và có thể nói, khôi hài không đơn giản như bản chất tiếng cười sinh học thông thường mà mang một chủ nghĩa nhân đạo riêng.
Hài kịch đả kích
Thể loại này thường sẽ ít thấy hơn bởi nó mang tính dân tộc và chính trị rất lớn. Đối tượng của hài đả kích có thể là kẻ thù lịch sử của dân tộc, của thời đại hoặc cũng đôi khi chỉ đơn giản là kẻ thù của con người nhưng hiếm thấy hơn. Phương thức thể hiện của loại hài kịch này chính là đả kích đối phương để ra một đòn đánh chí mạng với mục tiêu là phủ nhận đối tượng.
Hài kịch châm biếm
Thể loại này cũng phổ biến không kém so với kịch khôi hài, hay còn gọi là hài đen với đối tượng châm biếm chính là những cái xấu, cái lạc hậu,… đã trở thành thói quen còn lẩn khuất sâu trong nội bộ nhân dân. Phương thức thể hiện của thể loại này là chỉ trích của phê bình một cách gay gắt nhằm loại bỏ những vết nhơ của cuộc sống để chỉ còn lại sự lành mạnh.
Hài đen có thể được xem là hình thái cao nhất của thể loại hài kịch và tiếng cười được mang ra để châm biếm những thói xấu của xã hội một cách vô cùng tinh tế. Sở dĩ vậy là vì loại hình này phủ định một cách dứt khoát và xua đuổi những cái xấu về quá khứ.
Hài kịch mang tính dân tộc như thế nào?
Không thể phủ nhận tính phổ biến cao của các hiện tượng thẩm mỹ nên có thể gọi là tính toàn nhân loại. Điều này được chứng minh ở bình diện con người và phát triển cùng chung một số các quy luật nên đôi khi sẽ sự đề ra các quan niệm chung về hài kịch như chế giễu thói hà hiện, sự tráo trở, hành động độc ác, sự ngu ngốc, tính tham lam,…
Tuy nhiên, ở một mặt khác, các phương tiện và biện pháp để cười nhạo với các cách so sánh hài kịch rất khác nhau. Bởi chúng không bao giờ rời khỏi những đặc điểm đặc trưng trong đặc thù dân tộc, trong tập quán sinh sống và đặc điểm truyền thống của văn hoá dân tộc.
Yếu tố dân tộc đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cảm thụ cái hài kịch và điều này được quy định rõ ràng trong nếp tâm lý dân tộc cũng như truyền thống văn hoá. Cùng với đó, ta cũng nhận thấy rõ các tác dụng quyết định của lý tưởng thẩm mỹ và lý tưởng này luôn mang lại những dấu ấn đặc điểm dân tộc nhất định.
Khi bàn về những đặc điểm dân tộc của sự khôi hài không thể bỏ qua đối tượng cụ thể với những tính cách thuộc một cá thể nhất định nhưng lại thể hiện một nhân vật khác trong một tác phẩm cụ thể. Chất hài của con người trong cuộc sống sẽ không tách rời với những đặc điểm dân tộc và chính chất hài trong nghệ thuật cũng được quy chiếu từ đó.
Có thể bạn quan tâm:
- Nghệ thuật hát cải lương – Món ăn tinh thần người Nam Bộ
- Tết Nguyên Tiêu – Ngày lễ truyền thống chốn dân gian
Điểm danh một số tác phẩm hài kịch nổi tiếng
Là một trong những thể loại nghệ thuật nổi tiếng nên hài kịch được đã được ứng dụng rộng rãi trong đời sống với nhiều hình thức thể hiện khác nhau. Một số các tác phẩm kịch hài bạn có thể tham khảo và trải nghiệm được kể đến như sau:
- Dr.Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb: Là một trong những vở kịch đen với cha đẻ là đạo diễn Stanley Kubrick. Dr.Strangelove nói về chủ đề chiến tranh Mỹ bằng sự mỉa mai, giễu cợt và chế nhạo chủ nghĩa hạt nhân một cách nặng nề.
- The Great Dictator: Là tác phẩm do cha đẻ ông vua hài kịch Charles Chaplin sản xuất. Nét độc đáo của tác phẩm chính là chế nhạo nhà độc tài Hynkel, là một bản sao của Hitler và do chính bản thân Charles Chaplin đóng.
- Where’s That Fire?: Là bộ phim hài kịch của Anh do Marcel Varnel đạo diễn và có sự tham gia của Will Hay, Moore Marriott và Graham Moffatt. Bản kịch này được sản xuất nhằm đánh dấu bộ phim cuối cùng của Will Hay trong một loại các tác phẩm nổi tiếng.
Có thể thấy, hài kịch là một trong những loại hình nghệ thuật không chỉ mang lại tiếng cười mà còn thể hiện tính giáo dục, tính nhân văn sâu sắc. Đồng thời, tác phẩm này cũng mang lại một tác dụng to lớn trong việc đả kích và châm biếm xã hội cũ với những thói xấu không thể phản bác bằng lời nói mà phải dùng cái hài một cách tinh tế.
