Chúng ta vẫn thường nghe trên các bản tin thời sự, thời tiết nhắc về gió mùa Đông Bắc có đem theo không khí lạnh đến. Với người miền Bắc, đây không còn là khái niệm xa lạ, những thông tin thời tiết về loại gió mùa này thường xuyên được báo trước để người dân sẵn sàng ứng phó. Để có thể đi sâu, hiểu sâu về loại gió này, mời bạn tham khảo những thông tin chi tiết dưới đây.
Đôi nét về gió mùa Đông Bắc
Gió mùa xuất phát từ thuật ngữ của tiếng Ả Rập “Mawsim” được hiểu là mùa. Trong các tài liệu của tổ chức Livescience có định nghĩa, gió mùa là loại gió thường được thổi theo thời điểm nhất định theo mùa tại vùng nào đó trên thế giới. Còn NOAA đã nói về nguồn gốc của các loại gió mùa là có sự chênh lệch bởi nhiệt độ khác nhau với vùng đất liền và vùng đại dương nằm sát đó.
Gió Đông Bắc là khái niệm được nhắc đến khi có sự chuyển động khối không khí lạnh bắt đầu từ cao áp của vùng Trung Á và Xibia được thổi về khu vực xích đạo. Khi gió đi qua lãnh thổ Việt Nam sẽ gây ra hiện tượng gió mạnh, đặc biệt là làm cho không khí chuyển rét thêm và khiến cho thời tiết chuyển biến xấu đi. Nên người dân thường nhắc đến loại gió này là tật phong ý là gió xấu, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.
Tên gọi gió mùa Đông Bắc thực chất có rất nhiều tên khác nhau, như gió mùa đông hay gió đông bắc. Tuy nhiên, vùng phạm vi gió thổi khá là hẹp chỉ có ở vùng miền Bắc và một phần Bắc Trung Bộ Việt Nam.
Tại sao có tên là “gió mùa Đông Bắc”?
Theo các nhà khí tượng học Việt Nam, nhiệt độ trên biển khi bước sang mùa đông sẽ thường cao hơn so với đất liền. Theo quy luật tự nhiên, nhiệt độ thường di chuyển từ không khí lạnh đi sang những vùng có khí nóng hơn. Vậy nên, những cơn gió mùa đông di chuyển từ vùng cao áp Xibia thổi xuống, và cơn gió này lại chuyển động theo hướng Đông Bắc nên người ta gọi đây là gió mùa Đông Bắc.
Gió Đông Bắc có những tính chất gì?
Hiện nay gió mùa này di chuyển và hoạt động trên lãnh thổ nước ta theo từng đợt từng đợt khác nhau. Những đợt gió này tách biệt và thời gian của chúng thường không quá kéo dài, và thời điểm nó hoạt động mạnh mẽ nhất là vào mùa đông. Ở nước ta, khi mà mùa đông diễn ra mạnh nhất vào khoảng 2 đến 3 tháng, đây cũng chính là thời điểm mà gió mùa Đông Bắc xuất hiện nhiều nhất và mang theo khối không khí lạnh cực điểm.
Sau khi khối gió này bắt đầu đi sâu hơn xuống phía Nam, thường có khuynh hướng suy yếu dần. Điều này là do địa hình đặc biệt của nước ta, khối gió Đông Bắc đã được cản bớt lại bởi địa hình là núi Bạch Mã.
Thời gian hoạt động của gió mùa Đông Bắc như thế nào?
Thông thường, thời điểm hoạt động mạnh nhất của loại gió mùa này ở nước ta thường diễn ra từ thời điểm tháng 11 và tính đến tháng 4 của năm tiếp theo. Cụ thể là:
Gió mùa Đông Bắc hoạt động đầu đông
Vào đầu mùa đông tính từ tháng 11- đến tháng 1 năm sau, tính chất của gió là hanh khô. Do hoạt động của vùng hạ áp Alêut đã hút khối không khí lạnh từ vùng trung tâm thuộc lục địa Á- Âu là cao áp Xibia. Khi đi qua lục địa thường mang tính chất hanh khô, lạnh nên mang đến cảm giác hơi ẩm trong không khí bị giảm đi rất nhiều.
Cuối đông, đầu xuân
Tính từ nửa sau mùa đông là từ tháng 2 đến tháng 4m gió có tính chất ẩm và lạnh. Lúc này vùng cao áp Xibia bắt đầu dần dịch chuyển đi xuống phía đông. Bên cạnh đó, vùng cao áp Alêut hoạt động dần giảm đi, nhưng mặt khác là một khối hạ áp khác là Oxtraylia hoạt động mạnh mẽ hơn từ đó hút gió từ vùng cao áp Xibia.
Gió không di chuyển qua lục địa nữa mà lại thổi qua biển nên có kéo theo hơi ẩm từ biển đi xuống đất liền. Lúc này thời tiết nước ta vừa lạnh, vừa ẩm, đặc biệt là thường xuyên có những cơn mưa phùn ở miền Bắc.
Những hệ quả của gió Đông Bắc
Theo các chuyên gia, gió mùa Đông Bắc được xem là hiện tượng thời tiết có tính chất nguy hiểm gây ra nhiều hệ quả khác nhau:
Đối với khí hậu
Do hoạt động của khối không khí lạnh này đã tạo nên sự phân vùng rõ rệt về khí hậu ở cả 3 miền Bắc, Trung và Nam ở nước ta, cụ thể như sau:
- Miền Bắc có sự phân biệt rõ rệt về 2 mùa, đó là mùa đông lạnh, rét như khá ít mưa trong khi đó về mùa hè lại nóng, ẩm, đặc biệt có mưa nhiều.
- Còn tại khu vực miền Nam thường phân thành 2 mùa đó là mùa mưa và mùa khô vô cùng khác biệt.
- Miền Trung lại có thời tiết mùa hạ diễn ra nóng bức, mùa mưa sẽ lùi về cuối mùa hạ, đầu thu đông.
Đối với đời sống
Gió khá mạnh, mang theo không khí lạnh buốt, gây mưa làm ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của con người. Bên cạnh đó, vào những ngày chính đông, hoạt động của gió tăng cường, gây ra hiện tượng giá rét, ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động sản xuất, lao động, cây trồng và vật nuôi nhất là tại khu vực Tây Bắc. Chính vì thế nên người dân cần chủ động phòng tránh, để giảm thiểu những tổn thất nặng nề.
Bên cạnh gió mùa Đông Bắc, còn có thêm gió mùa Tây Nam thường đi theo hướng đất liền vào biển. Loại gió này hình thành bắt đầu từ vùng áp cao Nam Ấn Độ Dương và hoạt động vào mùa hè ở nước ta thường từ tháng 5-10 trong năm.
Có thể bạn quan tâm:
- Sấm sét là gì? Nguyên nhân, đặc điểm và phòng tránh
- Thuỷ triều và những thông tin xoay quanh hiện tượng này
Tin tức về gió Đông Bắc và không khí lạnh
Theo Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia, sẽ dựa theo tình hình khác nhau của mỗi đợt mà có những thông báo khác nhau đến người dân cả nước cụ thể đó là:
Khi nào có tin gió Đông Bắc?
Không khí lạnh khi bắt đầu đi sâu xuống nước ta sẽ hoàn toàn làm thay đổi hệ thống gió ban đầu sang hướng thổi lệch bắc. Thường sẽ gây ra hiện tượng gió mạnh diễn ra từ cấp 6 trở lên tại Vịnh Bắc Bộ, làm thay đổi rõ nét về thời tiết. Lúc này trời chuyển mây đột ngột và nhiệt độ giảm xuống, gây rét trong một số vùng.
Tin gió Đông Bắc tràn về thường được thông báo đến người dân khi xâm nhập đến khu vực miền Bắc. Từ đó làm thay đổi căn bản hệ thống gió ban đầu từ lúc trước đó đã tồn tại.
Gió mùa Đông Bắc kèm theo rét
Thường có thông báo tương tự như trên nhưng nếu như có thêm nhiệt độ ở vùng đồng bằng thấp dưới 15 độ gây ra hiện tượng rét đậm và rét hại. Thời gian kéo dài từ 2 ngày trở lên thường có tin tức gió rét kèm theo gió mùa.
Không khí lạnh tăng cường
Không khí lạnh tăng cường xuống nước ta, đặc biệt khi mà những tỉnh phía Bắc đang sống trong không khí lạnh.Lúc này hướng gió lệch bắc chưa có bất cứ sự thay đổi nào nhưng tốc độ gió đã suy giảm, vùng biển gió đã hoạt động dưới cấp 5. Tuy nhiên vẫn có thêm một đợt không khí lạnh bổ sung khác, từ đó gây nên gió mạnh lên đến cấp 6 và kéo dài hơn 6 tiếng.
Như vậy, bài viết đã chia sẻ những thông tin chi tiết về gió mùa Đông Bắc, đặc điểm về tính chất của loại gió này. Đây là loại gió gây ra hiện tượng phân mùa rõ rệt cũng như ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là tại khu vực miền Bắc nước ta.
