Sấm sét là hiện tượng diễn ra vô cùng phổ biến và quen thuộc, thường đi kèm với mây dông hoặc bão. Dân gian ta quan niệm rằng hiện tượng này là do “ông trời”” tạo ra, nhưng khoa học đã sớm chứng minh đây là hiện tượng tự nhiên có nguyên nhân hình thành rõ ràng.
Cùng tìm hiểu chi tiết về hiện tượng này, tính chất, đặc điểm và cách phòng tránh.
Sấm sét là gì?
Sấm và sét hoàn toàn khác biệt, trong đó, sét là hiện tượng phóng điện trong bầu khí quyển với mặt đất hoặc những đám mây có diện tích trái dấu. Còn sấm là âm thanh gây ra bởi những tia sét, sau khi những tia chớp lóe lên mới bắt đầu có tiếng sấm.
Tùy thuộc vào bản chất của những tia chớp mà âm thanh sấm có thể là chỉ một dạng ngắm, nhẹ hoặc là một tràng âm thanh liên tục. Khi tia sét phóng điện trong bầu khí quyển, tốc độ vô cùng nhanh, nhiệt độ đạt 30.000°C, di chuyển 36.000km/h. Sấm sét luôn đi kèm với nhau, bởi khi các tia chớp được hình thành, các tia lửa điện sẽ làm nóng không khí một cách đột ngột đến 30.000 độ.
Do sự giãn nở mạnh mẽ và đột ngột trong không khí đã gây ra tiếng nổ lớn, đó chính là sấm. Đây cũng chính là hiện tượng tự nhiên chứng minh cho định lý là tốc độ ánh sáng nhanh nhất, luôn lớn hơn tốc độ của âm thanh. Chính vì sự chênh lệch này mà các nhà khoa học có thể tính toán được khoảng cách tia chớp lóe lên và âm thanh sấm nghe được với khoảng cách thời gian giữa chúng.
Sấm sét được hình thành như thế nào?
Sấm sét được xem là phép màu của tự nhiên, đây chính là sự phóng điện của điện tích trong cơn dông. Theo đó, sự sản sinh của những điện tích khối lớn, những đám mây có điện tích âm và điện tích dương có sự chênh lệch đã tạo nên sự chênh lệch về điện trường, từ đó đã sinh ra nguồn năng lượng cực mạnh mẽ.
Trong quá trình tích lũy các điện tích phân cực, điện trường với cường độ ngày càng mạnh hơn được tăng cường xung quanh những đám mây đó. Khi Gradient điện thế ở điểm bất kỳ trong đám mây đã đạt đến điểm cần thiết được gọi là giá trị tới hạn về tích chất cách điện, từ đó sinh ra sự phóng điện hình thành nên sấm sét.
Sự phóng điện giữa 2 đám mây có điện tích trái dấu có thể tạo nên hiệu điện thế đạt đến hàng triệu vôn. Những đám mây khi phóng điện sẽ tạo nên tia sáng lóe lên, đó là lúc bạn trông thấy những tia chớp và kéo theo đó là tiếng nổ là sấm. Khi đám mây dông tích điện gần với mặt đất, đặc biệt là những khu vực trống trải, những nơi có mật độ cao như cây cối, người cầm kim loại sẽ gây nên hiện tượng phóng điện xuống mặt đất, đó chính là sấm sét.
Phân loại sấm sét
Xét theo dấu hiệu sét được hình thành mà có sự phân loại rõ rệt, theo đó phổ biến nhất là sét dải, sét dạng nhánh, sét tên lửa và một loại sét khá hiếm thấy đó là sét cầu. Trong đó, sét vạch phổ biến nhất trong tự nhiên cũng chính nguồn điện từ mạnh mẽ nhất. Theo đó dạng sấm sét vạch có nhiều dạng như:
- Hình thành giữa đám mây với phần lớp khí quyển phía trên.
- Hình thành giữa đám mây với đất.
- Hình thành giữa 2 đám mây.
- Hình thành bên trong đám mây.
Đặc điểm của sấm sét như thế nào?
Như chúng ta đã biết, không khí chủ yếu là Nitơ với 78%, còn lại là oxy và những loại khí còn lại. Hai thành phần chính của không khí lại tồn tại dưới dạng phân tử là N2 và O2 . Khi có sấm sét xảy ra, do sự thay đổi đột ngột trong không khí, sẽ phân tách những phân tử thành nguyên tử N và O và trôi nổi tự do.
Và khi kết thúc sấm sét, nhiệt độ hạ xuống, những nguyên tử sẽ gắn lại với nhau tuy nhiên vẫn tạo nên O3- đây là khí ozone, nếu như nồng độ được tạo ra đủ sẽ có mùi hương vô cùng đặc trưng khi sấm sét đánh. Vậy nên, khi trời sắp mưa, ta thường cảm nhận được mùi nồng tương tự như mùi của hóa chất tẩy rửa, đó chính là mùi ozone gây nên.
Khi chúng ta ngửi mùi này lại thấy bầu không khí trong lành hơn bởi khí này có tác dụng diệt khuẩn và an toàn với cơ thể. Ngay cả khi trời mưa và không có hiện tượng sấm sét, bạn vẫn có thể cảm nhận được mùi này. Mặc dù là mật độ ozone chỉ chiếm rất ít nhưng khứu giác của chúng ta vẫn vô cùng nhạy cảm khi cảm nhận được mùi hương.
Những biện pháp để phòng tránh sấm sét
Sấm sét là hiện tượng xảy ra hoàn toàn là ngẫu nhiên, nên không có nơi nào được xem là an toàn để phòng tránh tuyệt đối được hiện tượng này. Tuy nhiên, những nhà khoa học thường đưa ra khuyến cáo, bạn vẫn nên chủ động tìm những nơi trú ẩn an toàn, phòng ngừa trời mưa dông, giảm khả năng bị sét đánh, tránh được những tổn thương bất ngờ.
Chủ động nắm bắt thông tin về giông bão, sấm sét
Biện pháp phòng tránh sét an toàn và hiệu quả nhất đó là bạn cần theo dõi thông tin về giông bão, sấm sét. Từ đó, có các biện pháp phòng ngừa chủ động, giảm thiểu thiệt hại tối đa về người và tài sản. Bên cạnh đó, bạn cũng nên thực hiện một số biện pháp phòng ngừa để đảm bảo an toàn cho bản thân.
Khi đang ở trong nhà
Nếu như trời có hiện tượng mưa giông với không khí lạnh, gió và mây đen kéo đến, bạn nên ở yên trong nhà. Tốt nhất nên tránh xa cửa sổ, cửa ra vào và đặc biệt là những nơi ẩm ướt, các thiết bị điện. Bên cạnh đó, trong trường hợp thời tiết cực đoan kèm theo sấm sét, tốt nhất không nên dùng điện thoại.
Bên cạnh đó, bạn nên rút tất cả các phích cắm điện trong nhà, bởi vì đường dây điện thoại hoặc dây điện đang nối với điện lưới bên ngoài nên rất dễ bị ảnh hưởng bởi sấm sét từ bên ngoài. Vậy nên, bạn nên tránh xa những vật dụng điện ít nhất trong khoảng cách 1m.
Có thể bạn quan tâm:
- Thuỷ triều và những thông tin xoay quanh hiện tượng này
- Lốc xoáy – Nguồn gốc hình thành và đặc điểm đặc trưng
Khi ở ngoài trời gặp sấm sét
Nếu như bạn đang ở ngoài trời khi có sấm sét, không thể tìm được khu vực trú ẩn an toàn hãy lưu ý không nên đứng ở trên cao hoặc những vùng đất có khoảng rộng, trống rỗng. Bên cạnh đó, tránh xa những cây cao, không nên để những vật dụng kim loại bên mình, bên cạnh đó, tránh xa những khu vực như cột điện, đường dây tải điện. Bởi đây cũng là những nơi vô cùng nguy hiểm, dễ nếu như sấm sét đánh tới, dây điện đứt gây ra nguy hiểm về tính mạng.
Ở vùng đất trống
Nếu như bạn đang ở vùng đất trống trải như ruộng đồng, sân bãi không thể tìm nơi trú ẩn được tốt nhất nên chụm hai chân lại cúi người sát đất, dùng 2 tai bịt tai lại, tuyệt đối không nên chạm tay xuống mặt đất. Trong trường hợp nhiều người, bạn nên đứng tách ra, không nên đứng sát vào nhau.
Nếu như bạn đang cảm giác tóc gáy dựng lên, có thể báo hiệu sấm sét đánh bất cứ lúc nào. Vậy nên, bạn nên lập tức lấy tay che tai, không nên nằm xuống đất hay dùng tay chạm xuống đất. Để đảm bảo giảm thiểu rủi ro thiệt hại cho những công trình, bạn cần thực hiện lắp đặt hệ thống cột thu lôi chống sét hoặc là hệ thống tiếp địa, tính năng cảnh báo sấm sét…
Qua những thông tin trên đây, bạn có những kiến thức hữu ích về sấm sét. Đây là hiện tượng tự nhiên vô cùng nguy hiểm, bạn cần cẩn thận để tránh những nguy hiểm ảnh hưởng đến bản thân.
